63 per Ferenc Jeszenszky: Il es sapite que interlingua es le resultato historic del incontro de duo processos. Le un era le formation del stato lingual del Europa moderne characterisate per le coexistentia de plure dozenas de linguas separate tamen non independente. Non independente, post que in illo il se trova ab un latere un vocabulario, ab le altere un structura grammatic fundamen-tal, essentialmente commun. Le altere era un aspiration a construer pro le civilisation moderne un lingua auxiliar neutral, apte a jocar in illo le rolo que in su predecessor, le civilisation medieval, le latino habeva jocate. Interlingua era concipite quando on discoperiva que le lingua auxiliar neutral le plus ideal serea illo le qual se basarea super le supra-mentionate elementos lingual commun. Il es sapite, in plus, que in le realisation del conception de interlingua il nasceva un lingua cuje vocabulario es latinesc, su grammatica, in vice, moderne, assi que illo pote esser nominate de derecto un latino moderne. Que es le tractos avantagiose, le beneficios, de iste latino moderne, dis-tinguente lo del altere linguas construite? 1. Le studio de interlingua adjuta a cognoscer melio nostre lingua materne. Il pare forsan peculiar que nos considera iste beneficio de interlingua como le prime, ma illo es de grande importantia. In nostre lingua materne il vive multe parolas interlingual. Apprendente interlingua, nos apprende simultaneemente lor senso precise, lor origine, lor loco in le vocabulario, e lor uso correcte. In multe linguas il ha dictionarios de parolas foranee. Le studio de interlingua, super un nivello plus alte, los substitue. 2. Interlingua es un instrumento excellente de apprender le methodo del studio de linguas. Nos ben sape que apprender le secunde lingua foranee es plus facile quam le prime; e nos cognosce le facetia que solo le prime cinque o sex linguas es difficile, le ulteriores jam veni per se. Que es le causa de iste phenomeno? Le prime e forsan maxime difficultate del studio de linguas es que al co-menciamento on identifica le notion de lingua con illo del lingua materne. On besonia tempore pro discoperir que le lingua materne e le foranee ha tractos commun, ma de mesmo ambes ha tractos propriemente individual. Studiante le secunde lingua foranee on jam usa le experientias acquirite durante le studio del prime, e quanto plus de linguas on cognosce, le separation de lo general e de lo special deveni tanto plus certe e facile. In iste relation interlingua pote jocar un rolo enorme. Nam qui lo studia como prime lingua foranee, perveni a un situation essentialmente plus avantagiose quam qui vole appropriar immediatemente quecunque lingua national. Post que iste debe abstraher del proprietates individual de duo linguas (le lingua materne e le studiate), durante que ille debe facer lo solmente de illos de un (le materne), nam le studiate non ha tales. In le pedagogia le gradualitate es importantissime. Al inseniamento del linguas natural isto pote esser considerate solmente limitatissimo. Le inseniamento de interlingua qua prime lingua foranee, in vice, garanti automaticamente su realisation. Qui dice: "Proque studiar interlingua? Il es plus utile consecrar le tempore e le energia al studio de alcun lingua national", pensa dunque erronee-mente. In realitate e paradoxalmente le experientia monstra que qui studia durante un anno interlingua e postea durante un altere anno un lingua national, post duo annos sapera plus del lingua national quam qui ha studiate durante le duo annos solo isto. (Il es supponite, obviemente, que ambes ha consecrate le mesme tempore e energia a lor studios.) Le processo es influentiate anque per un factor ulterior: le psychic. Interlingua es - a causa de su vocabulario international e su grammatica simple - facile. Pro isto le studiante senti tosto le resultato de su effortios, lo que augmenta le efficacia de su studios ulterior. E quando ille comencia studiar un lingua national, ille se movera in un terra non toto incognite e non experientiara le fallimento de qui penetra sin preparationes adequate in le jungla del linguas national. 3. Interlingua da un clave a tote le linguas romanic - mesmo al anglese. Interlingua qua un lingua latinesc se trova in le vicinitate del linguas romanic (o neolatin). Isto vole dicer que qui sape interlingua, con un mini-mo de fatiga (nos pote dicer sin exaggeration: in alcun dies) pote devenir capace de leger textos in quecunque lingua romanic, mesmo, in caso de textos scientific, in anglese 4. Interlingua nos approxima al latino. Il es superflue accentuar lo que le hereditate latin significa pro tote nostre cultura. Totevia, nos sape que a causa del augmento continue del quanti-tate de altere cognoscentias importante le inseniamento del latino de plus in plus regrede. Isto es deplorate per multos, ma sin spero, post que il es impossibile que on lo renderea de novo general. Ma interlingua es le suc-cessor directe del latino, e pro isto su cognoscentia in un certe mesura - forsan justemente in le relationes le plus importante - pote plenar le vacuo que le deperimento del inseniamento del latino ha producite. E, in plus, pro qui tamen volerea comenciar studios latin, illo de interlingua serea un preparation excellente a isto. 5. Interlingua nos adjuta in trovar nostre loco in le mundo. Il es un trivialitate que nos omnes pertine a duo grande collectivitates. Ab un latere nos es humanos, membros del humanitate, ab le altere latere nos es membros de un nation. Ma pensar in le polaritate humanitate-nation es un modo troppo simplificate de vider le realitate. Intra le huma-nitate e le nation il ha un tertie collectivitate, al minus tanto importante como ille duo. Isto es le cultura. Il es un carga urgente pro totos disco-perir iste facto e toto lo que in su ambiente es plus quam national ma minus quam generalmente human. Naturalmente, un cultura es alique multiplissime. Totevia, illo ha anque un aspecto lingual. Pro un europeo interlingua monstra iste aspecto de su cultura e le adjuta in le evelia de su conscientia europee. Interlingua, in le fundo, es un meravilia. Si, non es il un meravilia que del elementos de diverse linguas autonome on pote producer un lingua de valor total? E non es justemente le possibilitate de interlingua un argu-mento grave contra qui assere que le cultura europee non serea un entitate real? 6. Interlingua es ben usabile como un lingua connexivesupra-national. Nos sape que le scopo primari del redaction de interlingua era le produc-tion de un lingua auxiliar international. Del character multiple del realitate resulta que illo ha devenite plus quam mermente un tal. Ma, obviemente, illo porta in se anque iste possibilitate. Si on examina interlingua qua un possibile lingua auxiliar international, on pote constatar que comparate a altere tales illo possede un grande avan-tage: pro comprender lo, un immense gruppo de humanos non besonia ulle studio. Il resulta de su principios de construction que qui cognosce duo de su linguas fonte fundamental, comprende automaticamente omne texto in interlingua. Ma mesmo qui sape solmente un lingua romanic - particularmente si illo es su lingua materne - e possede un pauco de intelligentia e phantasia lingual, comprende assatis facilemente le textos in illo. Inversemente, in vice, qui sape passivemente duo del linguas fonte, ma non es capace de usar los activemente, pote multo facile- e rapidemente pervenir al uso active de interlingua.